مهرگان رشد | تولید کنسانتره، پیش مخلوط و مکمل دام و طیور

سل گاوی

اين بيماري معمولاً سبب عفونت موضعي در گره­هاي لنفاوي و خصوصاً در دستگاه تنفسي مي­گردد. البته در صورتي که شناسايي نشود مي­تواند به ديگر اعضاي بدن مثل غده پستاني نيز انتقال يابد (کربس و همکاران، 1997). در برخي موارد نيز در گره­هاي لنفاوي دستگاه گوارش يافت مي­شود اما مقدار لازم براي عفونت گوارشي بسيار بيشتر از مقدار آن براي عفونت تنفسي است که در آن اگر يک ارگانيسم به محل درستي برسد ممکن است براي ايجاد عفونت کافي باشد. ارگانيسم مسئول مايكوباكتريوم بوويس است که مسئول چندين هزار مرگ در انگليس بود، خصوصاً زماني که کودکان شير گاوهاي مبتلا را مصرف مي­کردند.

در قرن بيستم، استفاده‌ی گسترده از پاستوريزاسيون، سطح ابتلاي انسان­ها را کاهش داد و فقط آن­هايي که در تماس مستقيم با گاوهاي مبتلا بودند در خطر ابتلا قرار مي­گرفتند. علاوه بر این، در انگلیس به دنبال تست پوست سرویکس، که پاسخ التهابی پوست به مايكوباكتريوم بويس را با مايكوباكتريوم آویوم مقایسه می­کند، برنامه­ای برای تست توبرکولین گاوها از لحاظ واکنش­پذیری مايكوباكتريوم بويس از دهه‌ی 1930 آغاز گردید. از آن زمان به بعد در تمامی مناطقی که شیوع آن زیاد بود این تست اعمال گردید، و معمولاً گاوهای مبتلا کشتار می­شوند. در انگلیس این برنامه ابتدا به صورت داوطلبی انجام می­گرفت، اما در سال 1950 یک برنامه اجباری معرفی گردید و تا به امروز نیز ادامه دارد. این برنامه تا سال 1970 میزان شیوع را به مقدار 1/0 درصد در هر گله رساند اما، از آن زمان تا به حال، میزان آن دوباره رو به افزایش است، که نشان می­دهد حذف کامل یک بیماری کار ساده­ای نیست.

تعداد گله­هایی که مبتلا به این ارگانیسم هستند از اواخر دهه‌ی 1980 تا به امروز به سرعت افزایش یافته، بنابراین در حال حاضر در مقایسه با اوایل قرن بیستم، که بیماری به عنوان جدی­ترین مشکل سلامتی در گاو شناسایی شد، تعداد حیوانات بیشتری مبتلا به این ارگانیسم هستند. این افزایش شیوع با جابجایی بیشتر گاوها مرتبط است، خصوصاً بعد از شیوع بیماری تب برفکی در انگلیس در سال 2001 که خرید و تجدید گله را ضروری ساخت، و شاید دليل اين افزايش، افزايش جمعيت يک ميزبان واسطه باشد، گورکن، که توسط مسئولين شکار تحت کنترل بود. افزايش استفاده از سيلوي ذرت و جيره­هاي کامل در مزارع پرورش گاو شيري نيز مي­تواند علت افزايش جمعيت آن باشد. گاوها احتمالاً از طريق بو کردن گورکن­هاي مرده يا در حال مرگ يا از طريق مدفوع يا ادرار آلوده در چراگاه به اين بیماري مبتلا مي­شوند.

تست گاوها قبل از جابجایی و جداکردن گاوها از گورکن­ها اصلي­ترين اميد کنترل بيماري می­باشد. در مناطقی از اتحادیه اروپا که شیوع این بیماری در آنها زیاد بود در سال 2005-2006 تست حیوان پیش از نقل و انتقال اجباری شد. مي­توان با حصارکشي اطراف محوطه گورکن­هاي و جلوگيري از چراي شديد در مناطق اشغال شده توسط گورکن­ها تا از اين طريق از چراي دام در اطراف مدفوع خودشان جلوگيري شود. ممانعت از استفاده گورکن­ها از ذخاير خوراک گاوها، کارآمد بودن کشتار گورکن­ها مورد تردید است و دولت بدلیل مخالفت عموم مردم آن را نپذیرفته است. در مناطق پرخطر مثل انگليس و ایرلند اولويت اصلی این است که بايد ايمني زيستي دامداري­ها در سطح بالايي حفظ شود.

اين تهديد جديد عليه جمعيت گاوي در زماني بروز کرده که جامعه بشري نسبت به مواردي چون استفاده از تله يا گاز براي کشتن گورکن­ها بسيار حساستر هستند. گورکن حیوان بومی انگلیس است و بسیار مورد علاقه مردم می­باشد، در مقابل پاسم در نیوزیلند یک میزبان واسطه بیماری است که بومی آن کشور نبوده و کشتن آن آزاد است. بنابراين، در حال حاضر بيشتر بر ارتقاي دامداري و توليد واکسن تأکيد مي­شود تا کشتن گورکن­ها. به علاوه، گاوهايي که در گله­هاي مستعد هستند بايد بصورت سالانه آزمایش شده و مبتلايان حذف شوند. به هر حال بسته به شدت بيماري در منطقه، تعداد تست­ها از 1 تا 4 سال يک­بار متغير است. حساسيت تست توبرکولين حدود 90 درصد است و اختصاصي بودن آن حتي از اين مقدار نيز ببيشتر است. بعيد است که افزايش تکرار تست­ها سبب کاهش شيوع بيماري گردد، اما يک تست خوني جديد که از گاما اينترفرون استفاده مي­کند، 10 درصد از مواردي که ممکن است از شناسايي شدن توسط تست توبرکولين در امان مانده باشد را شناسايي مي­کند.

انتقال اين بيماري از گاوي به گاو ديگر به وسیله سياست تست و کشتار محدود شد، چون این روش از ورود بيماري به مرحله شديد که در اين مرحله بيماري گاوها به شدت مسري شود جلوگيري مي­کند. دوره‌ی کمون بيماري معمولاً حدود 6 ماه است، البته مقداری دفع ارگانيسم در مراحل اوليه عفونت اتفاق می­فتد. انتقال از گاو به گاو در اثر جابجایی و در گله­های مجاور معمول است. این انتقال بیشتر از طريق گاوهاي نر خريداري شده خطر فزآينده است (گريفين و دلان ، 1995)، که ممکن است مربوط به استرسي باشد که طي حمل و نقل تحمل مي کنند( نولز، 1999).

توبرکلوز گاوی و ديگر بيماري­هاي مايکوباکتريايي گاو مثل بيماري جان ( هاچيستون، 1998) زماني که شرايط نگهداري نامطلوب باشد و گاو تحت استرس قرار گيرد بيشتر احتمال بروز دارند. تماس با مدفوع احتمالاً راه مهمي براي انتقال است و درسيستم­هاي نگهداري امرورز با کف فرسوده و پس از پخش فاضلاب در چراگاه­ها مکرراً اتفاق مي­افتد. گسترش چنين بيماري­هايي ممکن است نهايتاً سبب گردد دامداران به دنبال روش­هايي براي جدا کردن گاو از مدفوع باشند. روش هایي مانند کفپوش­هاي نرده­اي يا پاک کردن مرتب راهروها به صورت خودکار.

در نهايت، همانند بسياري از بيماري­هاي گاو در اين مورد نيز عامل ژنتيکي در ارتباط با حساسيت به بيماري وجود دارد. برخي لاين­ها بطور خاص مستعد ابتلا هستند و برنامه‌ی اصلاح نژادي مي­تواند حساسيت گاوها را کاهش داده و به کنترل بيماري کمک کند. روشي که در جامعه مقبول­تر از کشتار ميزبان واسطه مي­باشد( فيليپس و همکاران ، 2000).