مهرگان رشد | تولید کنسانتره، پیش مخلوط و مکمل دام و طیور

استفاده از سطوح تحت بالینی آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی (IFA) جهت عملکرد بهتر رشد جوجه‌های گوشتی از طریق کاهش تکثیر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در روده، و در نتیجه هضم، جذب و متابولیسم مواد غذایی در سا‌لهای اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (Kheiri et al., 2018; Gheisari et al., 2017). با این حال، مکمل‌های گسترده IFA در جیره جوجه‌های گوشتی منجر به ظاهر شدن میکروارگانیسم‌های مقاوم (Sorum and Sunde, 2001)، و آنتی‌بیوتیک باقی‌مانده در گوشت طیور شده است (Andremont, 2000). در نتیجه این مشکلات، جایگزین‌هایی برای طیور معرفی می‌شود مانند پروبیوتیک‌ها (Landy and Kavyani et al., 2014; Toghyani et al., 2015)، پری‌بیوتیک‌ها (Ceylan and Çiftçl, 2003)، محصولات گیاهی (Landy et al., 2012)، و پپتیدهای زیست فعال (Dhama et al., 2014) که توجه بیشتری را به خود جلب کرده‌اند. 

پپتیدها می‌توانند از ساختار اولیه پروتئین‌ها با استفاده از روش‌های مختلف از جمله تخمیر میکروبی، آنزیمی و هیدرولیز قلیایی یا اسیدی آزاد شوند (He et al., 2013). هیدرولیز آنزیمی پپتیدهایی با طول‌های مختلف و اسیدهای آمینه مختلف تولید می‌کند (et al., 2014 Brij). به‌طور کلی، پپتیدها حاوی دو تا بیست اسید آمینه هستند که باقی‌مانده‌های زیست‌فعال و عملکرد آن‌ها متفاوت است و به اندازه، ترکیب و توالی اسیدهای آمینه آن‌ها بستگی دارد (Pihlanto-Leppala, 2001) که نقش‌های بیولوژیکی مختلفی از جمله آنتی‌اکسیدانی، ضد میکروبی، ضد فشار خون، سیتومدولاتوری و فعالیت‌های تعدیل کننده ایمنی را نشان می‌دهند (Yang et al., 2008). پپتیدهای زیست فعال را می‌توان از پروتئین‌های مختلف بوسیله منابع اسیدی، قلیایی یا هیدرولیز آنزیمی و تخمیر میکروبی تولید کرد (Muir et al., 2013). چندین آزمایش نشان داد که بر اساس وزن مولکولی و مشخصات اسید آمینه (Hou et al., 2017) پپتیدهای زیست فعال دارای مزایای درمانی، از جمله ضد‌میکروبی (Wald et al., 2016; Osman et al., 2016)، آنتی اکسیدان (Power et al., 2013; Ibrahim et al., 2018)، ضد فشار خون (Ryder et al., 2016)، و مزیت سیستم ایمنی (Kotzamanis et al., 2007) هستند. پپتیدهای زیست فعال همچنین می‌توانند به عنوان عوامل ضد میکروبی در تعامل با مهاجمان میزبان میکروبی یا توسط سرکوب یا تحریک سیستم ایمنی پاسخ خاص عمل کنند (Hancock and Sahl, 2006). هیدرولیز آنزیمی به طور گسترده در صنعت مواد غذایی برای از بین بردن آلرژن‌ها، تولید طعم دهنده، سم زدایی و بهبود کیفیت مواد مغذی استفاده می‌شود (Lahl and Braun, 1994; Rolle, 1998; Dust et al., 2005; Sathe et al., 2005). این فرآیند بر ساختار پروتئین با جدا شدن به الیگوپپتیدها، پپتیدهای کوچک‌تر و اسیدهای آمینه آزاد تأثیر می‌گذارد (Kamnerdpetch et al., 2007). در طی فرآیند هیدرولیز، پپتیدهای با طول متفاوت و باقیمانده اسید آمینه متفاوت ترکیبات تولید می‌شوند و می‌توانند انواع خواص عملکردی را نشان دهند (Alashi et al., 2013). پپتیدهای تولید شده به طور کلی حاوی 20-2 باقی‌مانده اسید آمینه بسته به اندازه آن‌ها، ترکیب اسید آمینه، و توالی، منجر به فعالیت‌های زیستی مختلف و قابلیت‌ها هستند (Dziuba et al., 1999; PihlantoLeppälä, 2001). در حال حاضر، پپتیدهای با وزن مولکولی کم و اسیدهای آمینه آزاد به عنوان پروتئین بالا با مواد تشکیل دهنده خوراک و افزایش طعم پذیری در رژیم غذایی حیوانات استفاده می‌شود (Dust et al., 2005; Folador et al., 2006; Nechienzia et al., 2010). در حال حاضر، پپتیدهای با وزن مولکولی پایین و اسیدهای آمینه آزاد به عنوان مواد غذایی با پروتئین بالا در رژیم غذایی حیوانات استفاده می‌شود (Folador et al., 2006; Nechienzia et al., 2010). چندین مطالعات نشان داده‌اند که پپتیدهای سویا دارای فعالیت‌های زیستی متفاوتی (Fico et al., 2000; Lucas et al., 2001; Ranich et al., 2001) و عملکرد تغذیه‌ای هستند و در تحقیق دیگری ثابت شد که پپتیدهای کلزا دارای فعالیت‌های زیستی مختلف (Aachary and Thiyam, 2012) و عملکردهای بهداشتی/تغذیه‌ای است و بنابراین، ممکن است به عنوان اجزای کاربردی مفید جهت بهبود عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی باشد.

مورفولوژی روده
به گفته فنگ و همکاران (2007) پپتیدهای فعال زیستی می‌توانند فعالیت آنزیم‌های روده را بهبود بخشند. به گفته وب (1990) پپتیدهای دی و تری ممکن است در سیستم گردش خون دست نخورده باقی بمانند و در نقش خود عمل کنند. به طور مشابه، لوچس و همکاران (1990) گزارش کردند که جدای از حذف ناچیز پپتیدها از طریق گلبول‌های قرمز، پپتیدهای در گردش در پلاسما باقی می‌مانند و عملکردهای فیزیولوژیکی خود را انجام می‌دهند. پپتیدهای کوچک در مقایسه با پروتئین‌های دست نخورده تعداد پرز، ارتفاع پرز و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در روده کوچک افزایش داد (Xu et al., 2012)، افزایش سطح برای جذب مواد مغذی، بهبود مقاومت در برابر بیماری و افزایش عملکرد را داشت (Cook and Bird, 1973). هونگ و همکاران (2004) نشان داد که تخمیر موجب افزایش محتوای پروتئین، حذف تریپسین مهارکننده‌ها و کاهش اندازه پپتید در دانه سویا و کنجاله سویا می‌شود. اینها ممکن است کنجاله سویا را به عنوان یک ماده مفید در رژیم‌های غذایی دام ایجاد کنند. در طول تخمیر پپتیدهای بزرگ، مانند پروتئین‌های آنتی‌ژنیک، می‌تواند هیدرولیز شود تا به پپتیدهای کوچک تبدیل شود. بنابراین، بهبود فعالیت آنزیم‌های روده در جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با کنجاله سویا تخمیر شده ممکن است مرتبط با تخریب گلوبولین سویا باشد (Feng et al., 2007). فنگ و همکاران (2007) دریافتند که تخمیر شدن کنجاله سویا به طور قابل توجهی فعال‌سازی تریپسین روده، لیپاز و آنزیم‌های پروتئاز در جوجه‌های گوشتی در هنگام شروع دوره و افزایش پروتئاز فعالیت در جوجه‌های گوشتی در طول رشد افزایش یافت، در حالی که فعالیت آمیلاز در هر دو دوره‌های تغذیه تحت تأثیر قرار نگرفت. بهبود شاخص‌های عملكردی هنگام استفاده از محصولات هیدرولیز شده می‌تواند به علت افزایش قابلیت هضم (Nie et al., 2015) و همچنین افزایش فعالیت آنزیمی (Feng et al.,2007; Karimzadeh et al., 2016) در روده باشد. استفاده از افزودنی‌های پروبیوتیک و پپتیدهای کانولا در جیرة جوجه‌های گوشتی می‌تواند سبب افزایش جمعیت باکتری‌های سودمند روده و کاهش جمعیت باکتری‌های بیماریزای روده شود. با کاهش باکتری‌های بیماریزا در روده، تولید سموم و متابولیت‌های به دست آمده از فعالیت آن‌ها نیز کاهش می‌یابد، در این صورت جذب مواد مغذی و در پی آن عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی بهبود می‌یابد (Li & Cai, 2005). با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش‌های چندی، پپتیدهای فعال زیستی با ساز وکارهای عمل مختلف می‌توانند سبب کاهش ضریب تبدیل غذایی و افزایش وزن جوجه‌های گوشتی شوند. برخی از این سازوکارها عبارت‌اند از: رشد و نمو بافت روده و کاهش نفوذپذیری آن به عامل‌های بیماریزا (Pasupuleti & Demain, 2010) افزایش جمعیت میکروبی سودمند به جای ریز جانداران (میکروارگانیسم‌های) زیانبار در رودة میزبان (Karimzadeh et al., 2016 a)، تحریک سامانه ایمنی و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها (Tang et al., 2012) افزایش هضم و جذب مواد مغذی از راه افزایش ارتفاع پرز و عمق کریپت رودة باریک (Choi et al., 2013a)، افزایش جذب اسیدهای آمینه از راه افزایش بیان ژن (PepT1)، (Pasupuleti & Demain, 2010) افزایش فعالیت و ترشح آنزیم‌های گوارشی توسط باکتری‌های و مهار سودمند روده (Karimzadeh et al., 2016) رادیکال‌های آزاد توسط پپتیدهای به فعالیت پاداکسندگی آن‌ها نسبت داده می‌شود به‌طوری‌که پپتیدها توانایی مهار پراکسیدها و کلاته کردن یون‌های فلزی را دارند (Pasupuleti & Demain, 2010).

عملکرد
در آزمایش (Landy et al., 2021)، بالاترین BW نهایی در گروه به دست آمد در دوره شروع و رشد با پپتید زیست فعال پنبه دانه (BPC) تکمیل شد، در حالی که BW بدست‌آمده در جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره حاوی BPCکل کارآزمایی قابل توجه بود. عبداللهی و همکاران (2017) این کاربرد مداوم را گزارش کرد 6 گرم SBP/kg در جیره جوجه‌های گوشتی FCR را از طریق بهبود در بافت شناسی روده و در نتیجه هضم بهتر مواد مغذی بهبود بخشید. به همین ترتیب، نتایج آزمایش انجام شده توسط عبداللهی و همکاران (2018) نشان داد که مکمل 5 و6 گرم SBP/kgجیره باعث بهبود کارایی خوراک جوجه‌های گوشتی شد. اینها در توافق با نتایج به دست آمده توسط وانگ و همکاران (2011) و متئوس و همکاران (2014)، که گزارش کرد که کاربرد مداوم پپتیدهای زیست فعال در جیره جوجه‌های گوشتی معیارهای عملکرد را بهبود بخشید.

به گفته فنگ و همکاران (2007) پپتیدهای فعال زیستی می‌توانند فعالیت آنزیم‌های روده را بهبود بخشند. از آنجایی که در تحقیق (Landy et al., 2021)، استفاده مداوم 6 گرم BPC/kg جیره باعث بهبود FCR شد و افزایش وزن نهایی و در درمان مذکور ظرفیت جذب روده بهبود نیافته است، به نظر می‌رسد ضریب تبدیل غذایی به دست آمده ممکن است با افزایش فعالیت آنزیمی روده بهبود یافته باشد. به گفته وب (1990) پپتیدهای دی و تری ممکن است در سیستم گردش خون دست نخورده باقی بمانند و در نقش خود عمل کنند. به طور مشابه، لوچس و همکاران (1990) گزارش کردند که جدای از حذف ناچیز پپتیدها از طریق گلبول‌های قرمز، پپتیدهای در گردش در پلاسما باقی می‌مانند و عملکردهای فیزیولوژیکی خود را انجام می‌دهند.

در تحقیق (Osho et al., 2019) افزایش وزن نهایی، افزایش وزن روزانه و نسبت بهره به خوراک به صورت خطی با افزایش غلظت SBP در رژیم غذایی در روزهای 15 و 22 پس از جوجه‌ریزی افزایش یافت. وانگ (2005) همچنین افزایش وزن نهایی بهبود یافته را افزایش وزن بدن و نسبت افزایش به خوراک در روز 21 پس از جوجه ریزی با مکمل کنجاله سویا هیدرولیز شده با آنزیم در جیره‌های جوجه‌های گوشتی مشاهده کرد. بهبود مشاهده شده در رشد عملکرد را می‌توان با افزایش فعالیت آنزیمی روده توضیح داد که ناشی از مکمل پپتید زیست فعال است. نتایج (Karimzadeh et al., 2016) نشان داد که 200 و 250 میلی‌گرم CBP/kg رژیم غذایی اضافه شده است منجر به افزایش خطی و درجه دوم BWG و کاهش مشابه در FCRمی‌شود. وانگ (2005)، وانگ و همکاران (2011) و متئوس و همکاران (2014) گزارش دادند که BWG و FCR جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با پپتیدهای سویا بهبود یافته است. نتایج نشان داد که گنجاندن CBP منجر به افزایش خطی آمیلاز روده، لیپاز و فعالیت‌های پروتئاز می‌شود و در پرندگانی که 200 و 250 میلی‌گرم رژیم غذایی CBP/kg تغذیه شده‌اند اثرات بیشتر قابل توجه بود. هونگ و همکاران (2004) نشان داد که تخمیر موجب افزایش محتوای پروتئین، حذف تریپسین مهارکننده‌ها و کاهش اندازه پپتید در دانه سویا و کنجاله سویا می‌شود. نتایج مطالعه (Karimzadeh et al., 2017) نشان داد که گنجاندن CMPافزایش BWG و کاهش FCRهر دو به صورت خطی و درجه دوم می‌شود. جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با دوزهای 200 و 250 میلی‌گرم بر کیلوگرم CMP دارای BWG و FCR کمتر از رژیم غذایی پایه مکمل با 0 CMP میلی‌گرم/کیلوگرم شد. وانگ و همکاران (2011) گزارش کردند که در جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با پپتیدهای کنجاله سویا BWG و FCR بهبود یافته بودند. پپتیدهای کوچک در مقایسه با پروتئین‌های دست نخورده تعداد پرز، ارتفاع پرز و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در روده کوچک افزایش داد (Xu et al., 2012)، افزایش سطح برای جذب مواد مغذی، بهبود مقاومت در برابر بیماری و افزایش عملکرد را داشت (Cook and Bird, 1973). در آزمایش دیگری با استفاده از 6 درصد کنجاله پنبه دانه تخمیرشده بر خلاف نتایج ما عملكرد رشد در این آزمایش تحت تأثیر قرار نگرفته ولی ضریب تبدیل غذایی به طور معنی‌داری بهبود یافت است (Niu et al., 2019). در آزمایش‌های مشابه که با استفاده از کنجاله سویا هیدرولیز شده صورت گرفته افزایش عملكرد رشد (Mathivanan et al., 2006;Wang et al., 2011) و همچنین بهبود ضریب تبدیل غذایی (Abdollahi et al., 2017; 2018) نیز گزارش شده است. بهبود شاخص‌های عملكردی هنگام استفاده از محصولات هیدرولیز شده می‌تواند به علت افزایش قابلیت هضم (Nie et al., 2015) و همچنین افزایش فعالیت آنزیمی (Feng et al.,2007; Karimzadeh et al., 2016) در روده باشد. در مطالعه کریم زاده و همکاران (1396) تغذیه جوجه‌های گوشتی با پپتیدهای کانولا و پروبیوتیک در کل دورة پرورش (29 تا 42) روزگی بهبود افزایش وزن در مقایسه با گروه شاهد شد. افزودن 200 میلی‌گرم پپتید سویا در کیلوگرم خوراک (Jiang et al., 2008) و یا 8 درصد کنجاله تخم پنبه تخمیری (Tang et al., 2012) به جیرة غذایی جوجه‌های گوشتی سبب بهبود به ترتیب 9/94 گرم (5 تا 7 هفتگی پرورش) و 55 گرم (1 تا 42روزگی پرورش) افزایش وزن نسبت به گروه شاهد شد که با نتایج کریم زاده و همکاران (1396) همخوانی دارد. استفاده از افزودنی‌های پروبیوتیک و پپتیدهای کانولا در جیرة جوجه‌های گوشتی می‌تواند سبب افزایش جمعیت باکتری‌های سودمند روده و کاهش جمعیت باکتری‌های بیماریزای روده شود. با کاهش باکتری‌های بیماریزا در روده، تولید سموم و متابولیت‌های به دست آمده از فعالیت آن‌ها نیز کاهش می‌یابد، در این صورت جذب مواد مغذی و در پی آن عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی بهبود می‌یابد (Li & Cai, 2005). نتایج آزمایش محمدرضایی و همکاران (1399) نشان داد که استفاده از کنجاله پنبه دانه هیدرولیزشده می‌تواند درصد وزن لاشه بدون پوست و درصد وزن چربی محوطه شكمی را نسبت به گروه کنترل به ترتیب افزایش و کاهش دهد. در آزمایش‌های دیگر در این خصوص نیز نتایج مشابهی حاصل شده است (Jazi et al., 2017; Nie et al., 2015). در تحقیق (Landy et al., 2021) جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره حاوی آنتی بیوتیک بالاترین میزان ارتفاع پرز را داشتند. در تحقیق (Osho et al., 2019) نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در ژوژنوم و ارتفاع پرز در ایلئوم به صورت خطی افزایش یافت و با افزایش غلظت پپتید زیست فعال سویا (SBP) به ترتیب در ژوژنوم و ایلئوم عمق کریپت به صورت خطی با افزایش سطح SBP در ژوژنوم کاهش یافت. عبداللهی و همکاران (2017) نیزبهبود ارتفاع پرز و عمق کریپت در دوازدهه با گنجاندن SBP در جیره جوجه‌های گوشتی را نشان داد. افزایش ارتفاع پرز با افزایش دستگاه گوارش، عملکردهای جذبی و بیان مرز آنزیم‌ها همراه است (Caspary, 1992). 

پاسخ‌های ایمنی و هماتولوژی
هو و همکاران (2017) گزارش دادند که پپتید زیست فعال سویا (SBP) حاوی آنتی بادی‌هایی است که پاسخ‌های ایمنی حیوانات را افزایش می‌دهد و در نتیجه می‌تواند وضعیت سلامت حیوانات را بهبود بخشد. به طور مشابه، اوشو و همکاران (2019) گزارش کردند که گنجاندن SBP در جیره جوجه‌های گوشتی چالش کوکسیدی را با بیان یک ژن مربوط کاهش داد. در تحقیق محمدرضایی و همکاران (1399) غلظت سوپراکسید دیسموتاز سرم در گروه‌های دریافت کننده آنتی‌بیوتیک و یا سطوح مختلف پپتید بهتر از گروه کنترل بود. غلظت کل آنتی‌اکسیدان‌های سرم تحت تأثیر جیره‌های آزمایشی قرار نگرفت. استفاده از منابع پروتیینی هیدرولیز شده ممكن است پراکسیداسیون چربی‌ها را کاهش، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی سرم خون را افزایش و به طور کلی آسیب‌های اکسیداتیو را کاهش دهد (Hu et al., 2016). به طور کلی بهبود ظرفیت آنتی‌اکسیدانی در بدن هنگام استفاده از منابع پروتئینی هیدرولیز شده ممكن است به نوع پپتیدهای زیست فعال مشتق شده در حین هیدرولیز وابسته باشد (Gao and Li, 2010). در تحقیق (Osho et al., 2019) افزایش غلظت رژیم غذایی SBP به طور خطی قابلیت هضم روده ماده خشک و انرژی را افزایش داد. مکمل کلزا و SBP حفظ مواد مغذی و قابلیت هضم جوجه‌های گوشتی را بهبود بخشید (Karimzadeh et al., 2016; Abdollahi et al., 2017). در مطالعه (Karimzadeh et al., 2017)، رژیم غذاییCMP به طور خطی غلظت کلسترول و تری گلیسرول سرم را کاهش داد. کیرز و همکاران (2003) افزایش حلالیت مواد مغذی و قابلیت هضم در شرایط آزمایشگاهی در تخمیر سویا نشان داد (Kiers et al., 2003). در تحقیق کریم زاده و همکاران (1396) جمعیت باسیلوس‌های رودة جوجه‌های گوشتی تغذیه‌شده با تیمارهای پپتیدهای کانولا و پروبیوتیک در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب71/0 و 63/0 لگاریتم 10 شمار پرگنه در گرم بالاتر بود. افزودن پپتیدها به جیرة جوجه‌های گوشتی سبب کاهش جمعیت باکتری‌های بیماریزای تولیدکنندة لیپوپلی‌ساکاریدهای (ملتهب‌کنندة روده) رودة میزبان می‌شود (Niewold, 2007)..

نتایج این تحقیقات بیانگر این است که  پپتیدهای زیست فعال عملکرد رشد، قابلیت هضم مواد مغذی و مورفولوژی ژوژنوم  را بهبود می‌بخشد. پپتیدهای زیست فعال با کاهش تعداد باکتری‌های گرم منفی در ایلئوم و سکوم، باعث افزایش هضم و جذب مواد مغذی و فعالیت آنزیمی روده‌ای می‌شود. علاوه بر این در کاهش اثرات منفی چالش کوکسیدیا و ممکن است "ضد کوکسیدیال" امیدوار کننده و مفید باشد. این نتایج پیشنهاد می‌نمایند که پپتیدهای زیست فعال پتانسیل استفاده به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک‌های محرک رشد در جیره جوجه‌های گوشتی را دارا هستند.