مهرگان رشد | تولید کنسانتره، پیش مخلوط و مکمل دام و طیور

درجه حرارت محیط عامل مهمی در پرورش طیور است. دمای مناسب مرغداری بین 16-25 درجه سانتی‌گراد است (Filizciler et al., 2002; Cerci et al., 2003). جوجه‌های مبتلا به سندروم آسیت قادر به حفظ غلظت‌های کافی هورمون‌های تیروئیدی ( T₃و T₄) نیستند و به هنگام بروز این سندروم، سطوح این هورمون‌ها به ‌طور چشم‌گیری کاهش می‌یابند (luger et al., 2001). از دیدگاه غدد درون‌ریز، نقش هورمون‌های تیروئید (TH) در کاهش پاتوژنز جوجه‌های گوشتی ثابت شده است. برخی از محققان پیشنهاد می‌کنند که دریافت تیروکسین (T₄) باید برای کاهش میزان مرگ و میر سندرم آسیت در جوجه‌های گوشتی انجام شود، زیرا غلظت هورمون‌های تیروئید در سندرم آسیت قبل از مرگ و میر کاهش می‌یابد (Luger et al., 2001, 2002). استرس محیطی تولید را کاهش می‌دهد و علاوه بر این ممکن است میزان مرگ و میر در طیور افزایش یابد (Filizciler et al., 2002; Aksu et al., 2009). سرما، یک عامل تنش‌زای محیطی است که به عنوان یک متغیر اثرگذار بر سلول‌های سیستم ایمنی بدن حیوانات به اثبات رسیده است. قرارگرفتن حیوان در معرض محیط سرد با افزایش سطح تری‌یودوتیرونین سرم (T₃) همراه است که احساس می‌شود عامل اصلی مسئول سازگاری حیوان به سرما با افزایش تولید گرما است. در چنین مرحله‌ای، گرمای تولید شده توسط ترموژنز غیر لرزشی، شامل مجموعه‌ای از تغییرات در فعالیت متابولیکی کل ارگانیسم است (Venditti et al., 2004). ذخیره هورمون در تیروئید منحصر به فرد است و به عنوان سازگار با عنصر کمیاب ید، یکی از اجزای اصلی هورمون‌های تیروئید در نظر گرفته می‌شود. در پرندگان، همانند سایر مهره‌داران، هر دو هورمون تیروکسین و تری‌یدوتیرونین هورمون‌های تیروئید محسوب می‌شوند، (شکل1) و مکانیسم‌های سنتز و ترشح هورمون‌ها توسط تیروئید پرندگان اساساً معادل مکانیسم‌های موجود در پستانداران است (McNabb, 1992).

شکل 1- هورمون‌های تیروئید و مسیرهای دیودیناسیون آن‌ها منجر به فعال شدن و غیرفعال شدن هورمون تیروئید می‌شود. T4: 3,5,3′,5′ تترایدوتیرونین یا تیروکسین، T3: 3,5,3′ تری‌یدوتیرونین، D1: دیودیناز نوع 1، D2: دیودیناز نوع 2، D3: دیودیناز نوع 3، IRD: دیودیناسیون حلقه داخلی، ORD: دیودیناسیون حلقه خارجی، rT3: 3,3′,5′ تری‌آیدوتیرونین، T2: 3,3′ دی‌آیدوتیرونین (Sturkie, 2015).

غلظت بالای هورمون‌های تیروئیدی با تأثیر برمتابولیسم اکسیژن، تشکیل رادیکال‌های آزاد را در میتوکندری تحریک می‌کنند (Sewerynek et al., 1999). فعالیت هورمون‌های تیروئید بر روی میتوکندری توسط متابولیسم انرژی تنظیم می‌شود و میتوکندری منبع مهم رادیکال‌های آزاد داخل سلولی است. داده‌های بدن زنده و مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که هورمون‌های تیروئیدی تأثیر قابل توجهی بر استرس اکسیداتیو دارد (Tatli et al., 2008). رابطه رگرسیون هورمون T₃ خون و درصد آسیت در جوجه‌های گوشتی در (شکل2) نشان داده شده است. نتایج بیانگر همبستگی کاملا ًمعنی‌دار خطی و مثبت بین T₃ خون (محور افقی) و درصد تلفات آسیت ( محور عمودی) است. با افزایش هورمون T₃ خون، درصد تلفات آسیت نیز روند افزایشی نشان ‌داد.

شکل2- رابطه خطی هورمون  T₃خون و درصد آسیت در جوجه‌های گوشتی (محور افقی غلظت هورمون T₃ خون و محور عمودی درصد تلفات آسیت را نشان می‌دهند) هوشیار و همکاران (1400).

در تحقیقات انجام شده توسط هوشیار و همکاران (1400) جوجه‌هایی که سطوح بالاتر ید (25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) دریافت کردند هورمون تیروکسین بیشتری نسبت به سطوح پایین‌تر (75/3 میلی‌گرم در کیلوگرم) داشتند  و نسبت تری‌یدوتیرونین به تیروکسین کمتری نسبت به سطوح پایین‌تر نشان دادند. نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از سطوح بالاتر ید مخصوصاً از منبع یدید پتاسیم باعث کاهش تلفات آسیت در شرایط تنش سرمایی می‌شود. بررسی‌های انجام شده تحت عنوان اثرات آنتی‌اکسیدان‌های مکمل خوراکی (سلنیوم و ویتامین C)، هورمون تری‌یدوتیرونین و ید بر عملکرد، نگهداری و وزن نسبی اندام‌های مرتبط در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط سرد (15 درجه سانتی‌گراد) حاکی از آن است افزودن ید (1 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) و ویتامین C (250 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) به جیره جوجه‌های گوشتی سبب بهبود عملکرد در شرایط تنش سرمایی می‌‌گردد منتهی مشخص نگردید که این بهبود مربوط به ویتامین C یا ید است. همچنین در این تحقیق اشاره‌ای به تأثیر تیمارها بر تلفات آسیت نشده است و تیمار ترکیبی ویتامین C و ید سبب کاهش معنی‌دار هورمون T₃ شد که می‌تواند سبب کاهش آسیت شود (Tatli Seven et al., 2009).

براساس نتایج این تحقیقات استفاده از سطوح بالاتر از توصیه ید در جیره جوجه‌های گوشتی در شرایط وقوع سندرم آسیت می‌تواند موجب کاهش تلفات ناشی از آسیت شود.